't Gaan veel zeisels in ne zak
Gezegden uit Zwevegem, verzameld
door Giovan Deloof (°1932)
Zwevegem ligt in het overgangsgebied tussen de West- en Oost-Vlaamse dialecten, waarbij de invloed van het Oost-Vlaams naar het westen toe geleidelijk afneemt. In grote trekken geschetst: het eigenlijke Zwevegem, minus de wijk Knokke, leunt aan bij het West-Vlaams getinte dialect van Kortrijk, terwijl het dialect van Knokke, Heestert, Moen, Otegem en Sint-Denijs meer aanleunt bij het Oost-Vlaams klinkende Avelgems.
Zwevegem en Otegem liggen maar zeven kilometer van elkaar, maar het verschil in uitspraak is duidelijk, vooral de -ui versus -eu, en de -ei versus -ê. Dat wordt op de cd geïllustreerd aan de hand van enkele gezegden, beurtelings uitgesproken in het Zwevegems (Jan Deloof) en het Otegems (André Coorevits, °1935).
Zwevegem ligt in het overgangsgebied tussen de West- en Oost-Vlaamse dialecten, waarbij de invloed van het Oost-Vlaams naar het westen toe geleidelijk afneemt. In grote trekken geschetst: het eigenlijke Zwevegem, minus de wijk Knokke, leunt aan bij het West-Vlaams getinte dialect van Kortrijk, terwijl het dialect van Knokke, Heestert, Moen, Otegem en Sint-Denijs meer aanleunt bij het Oost-Vlaams klinkende Avelgems.
Zwevegem en Otegem liggen maar zeven kilometer van elkaar, maar het verschil in uitspraak is duidelijk, vooral de -ui versus -eu, en de -ei versus -ê. Dat wordt op de cd geïllustreerd aan de hand van enkele gezegden, beurtelings uitgesproken in het Zwevegems (Jan Deloof) en het Otegems (André Coorevits, °1935).
Vivan den nieuwen deken, den ouden wa ook ne
goên.
O, gie’n onnozelêre, teure ziëre naer de paeters achter ’n kreuske
Die mee ten deuvel soepe wilt eten moe ne lange lepel hên.
Spartelen leenk nen deuvel in een wijwatervat.
Ernaar snappen leenk nen deuvel naar een ziele.
Droonke gezeid es nuchter gepeisd.
Zweren zin bermhertig: van ene, ge krigt er dertig.
Laat de peerden peizen, huldere kop is miëder.
Zet een neune op de kaove en ze trekt olsan.
Zo zot leenk ’n achterdeure. Ze meugen hem naar Beernem voeren mee te witte peerdjes.
Zijn gat vaogen an België en naar Moeskroen gaan weunen.
Zin hind’ hangt eut, 't es kermesse te Besseut.
Deerlijk deure en bleek were.
Düren es ne skone stad, maar bleuven duren is nog veel skoonder.
Ie es van Harelbeke, waardat de goe raar zin.
Den besten van Harelbeke hê nog ne kortewaogen gestolen.
Ie es van Kanegem, ie’n weet van niet
Ze smitten daer ’t geld ip strate, ze leven leenk in 't heus van Oostenrik.
’t Slacht van t’Otegem, ‘t en es géén were.
Te Waregem staat er ‘n hutse, die weggae verliest zin plutse.
Die ’t lank hê laat het lank hangen en die ’t nog langer hê, sleept het voort.
Ie skept geld mee reufels. Ie hê zeker een ezelke dat geld skit?
Ie’n gebaert van niet; ie hê seker zin handen gesmoot geweest?
Gekend zin leenk 't olik geld.
Me zoeên geld geven om euj te zien, allee, bij maniere van spreken.
Ie es dul achter de kleute. Ie zoe ’n kleut’in tweën bitten.
Niets dat slimmer is dan ne mins, maar ie moe leven.
Doom geboren en nie fele bijgeleerd.
't En gebeurt mee geen doo(n) en de levende’n doen der nie ome.
Gasten zin stroonten en ae je ze den top ofbit zin 't kerels.
Ze zeugt dad al eut heuren deume.
Min hand en es geen eutsteekberd, weie.
Ae-t-ie in zin hand skit, ’t es ‘n taarte.
Ae je gebeten zit, ’t es van euj eigen leuzen.
Maok van euj herte ne steen en van euj gat een kwakkelbeen.
Zin hoofd es gevuld mee skaoverleengen.
“Olle baetses helpen,” zei de meuze en ze piesteg’ in de zee.
‘k Hê daer beskaomde kaoken moeten lien.
't Es leenk in zin aenzichte gesmeten.
Ie moe ’n endeke stoppen van zeengen. Ie krigt den baerd in de kele.
Ze stoond daer te bleenken, mee heur brook vul billen.
Hoe laet es 't? Kart van min bille, min horloeize ligt stille.
Hoe laet es’t? Kart voor 't skitten, maokt euj hool gereed.
Ge zoedt ne mins het ei eut zin gat vraogen, gij.
Z’es naer de mode: heur haer es ofg'eten van de ratten.
Ae-t-ie iets in zinne kop hê, ie ‘n hê-t in zin gat nie. Ie wilt zinne kop eutwirken.
Ie klapt totdat ne frang effen es. Zin meule es van gers gedraaid.
Van ae-t-ie spreekt, zin moond gae open.
Die nie besnot ’n es, ‘n moe zin neuze nie vaogen.
Ie hê feel gaoven, maar letter goe.
Z’en hort noeit. ’t Gae d' een ore in en d' ander ore eut
Kleene potses hên ook oren.
G’en zê nie fele van zeggen. Let ip da je euj toonge nie en versteukt.
’t En es niemand ip de wereld gekomen om te bleuven.
Ie’n ziet er nie goed eut, zulle. ’t Es leenk nen deserteur van ’t kirkhof. Ge gaet ’t zien, ie gae olgouwe zin peupe eutkloppen.
Dat ’t aan min gat ware, ‘k en liete nie van sketen laeten.
Ie gae vergaan ol zin poten, leenk d’ ezels.
Verhamme zinnen oss’ es dood van peizen, ie peisde dat ie g’eten hae en ’t en wa geen waar.
Ae ’t hier noh lange duurt gae ’t gouw ofgeloopn zin.
O, gie’n onnozelêre, teure ziëre naer de paeters achter ’n kreuske
Die mee ten deuvel soepe wilt eten moe ne lange lepel hên.
Spartelen leenk nen deuvel in een wijwatervat.
Ernaar snappen leenk nen deuvel naar een ziele.
Droonke gezeid es nuchter gepeisd.
Zweren zin bermhertig: van ene, ge krigt er dertig.
Laat de peerden peizen, huldere kop is miëder.
Zet een neune op de kaove en ze trekt olsan.
Zo zot leenk ’n achterdeure. Ze meugen hem naar Beernem voeren mee te witte peerdjes.
Zijn gat vaogen an België en naar Moeskroen gaan weunen.
Zin hind’ hangt eut, 't es kermesse te Besseut.
Deerlijk deure en bleek were.
Düren es ne skone stad, maar bleuven duren is nog veel skoonder.
Ie es van Harelbeke, waardat de goe raar zin.
Den besten van Harelbeke hê nog ne kortewaogen gestolen.
Ie es van Kanegem, ie’n weet van niet
Ze smitten daer ’t geld ip strate, ze leven leenk in 't heus van Oostenrik.
’t Slacht van t’Otegem, ‘t en es géén were.
Te Waregem staat er ‘n hutse, die weggae verliest zin plutse.
Die ’t lank hê laat het lank hangen en die ’t nog langer hê, sleept het voort.
Ie skept geld mee reufels. Ie hê zeker een ezelke dat geld skit?
Ie’n gebaert van niet; ie hê seker zin handen gesmoot geweest?
Gekend zin leenk 't olik geld.
Me zoeên geld geven om euj te zien, allee, bij maniere van spreken.
Ie es dul achter de kleute. Ie zoe ’n kleut’in tweën bitten.
Niets dat slimmer is dan ne mins, maar ie moe leven.
Doom geboren en nie fele bijgeleerd.
't En gebeurt mee geen doo(n) en de levende’n doen der nie ome.
Gasten zin stroonten en ae je ze den top ofbit zin 't kerels.
Ze zeugt dad al eut heuren deume.
Min hand en es geen eutsteekberd, weie.
Ae-t-ie in zin hand skit, ’t es ‘n taarte.
Ae je gebeten zit, ’t es van euj eigen leuzen.
Maok van euj herte ne steen en van euj gat een kwakkelbeen.
Zin hoofd es gevuld mee skaoverleengen.
“Olle baetses helpen,” zei de meuze en ze piesteg’ in de zee.
‘k Hê daer beskaomde kaoken moeten lien.
't Es leenk in zin aenzichte gesmeten.
Ie moe ’n endeke stoppen van zeengen. Ie krigt den baerd in de kele.
Ze stoond daer te bleenken, mee heur brook vul billen.
Hoe laet es 't? Kart van min bille, min horloeize ligt stille.
Hoe laet es’t? Kart voor 't skitten, maokt euj hool gereed.
Ge zoedt ne mins het ei eut zin gat vraogen, gij.
Z’es naer de mode: heur haer es ofg'eten van de ratten.
Ae-t-ie iets in zinne kop hê, ie ‘n hê-t in zin gat nie. Ie wilt zinne kop eutwirken.
Ie klapt totdat ne frang effen es. Zin meule es van gers gedraaid.
Van ae-t-ie spreekt, zin moond gae open.
Die nie besnot ’n es, ‘n moe zin neuze nie vaogen.
Ie hê feel gaoven, maar letter goe.
Z’en hort noeit. ’t Gae d' een ore in en d' ander ore eut
Kleene potses hên ook oren.
G’en zê nie fele van zeggen. Let ip da je euj toonge nie en versteukt.
’t En es niemand ip de wereld gekomen om te bleuven.
Ie’n ziet er nie goed eut, zulle. ’t Es leenk nen deserteur van ’t kirkhof. Ge gaet ’t zien, ie gae olgouwe zin peupe eutkloppen.
Dat ’t aan min gat ware, ‘k en liete nie van sketen laeten.
Ie gae vergaan ol zin poten, leenk d’ ezels.
Verhamme zinnen oss’ es dood van peizen, ie peisde dat ie g’eten hae en ’t en wa geen waar.
Ae ’t hier noh lange duurt gae ’t gouw ofgeloopn zin.
